„Digitalizacja archiwaliów Biblioteki im. Zielińskich TNP” to jeden z najważniejszych projektów realizowanych przez Towarzystwo Naukowe Płockie w 2012 r. Projekt wziął udział w konkursie ogłoszonym przez Narodowy Instytut Audiowizualny w ramach Programu Dziedzictwo Cyfrowe, zyskując wysoką ocenę ekspertów i pierwsze miejsce na liście rankingowej. Koszt realizacji zadania to ponad 60 000 zł. Narodowy Instytut Audiowizualny (NInA) wsparł TNP kwotą 55 760 zł, co stanowiło ok. 90 % całkowitych kosztów. Pozostałe środki pokryto z dotacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zadanie realizowano w okresie sierpień - grudzień 2012 r.

 Projekt polegał na digitalizacji i upowszechnieniu, również w internecie, archiwalnej spuścizny Władysława Smoleńskiego, znajdującej się wyłącznie w zasobach płockiej Biblioteki im. Zielińskich. Całość spuścizny stanowi 161 jednostek. Jednostki 1-32 zostały zdigitaliowane w pierwszej połowie 2012 r. w ramach dotacji Miasta Płocka (zadanie publiczne pn. „Digitalizacja zbiorów Biblioteki im. Zielińskich TNP”). Projekt dofinansowany przez NInA objął konwersję kolejnych 111. jednostek archiwaliów z przełomu XIX/XX wieku. Na stronach Płockiej Biblioteki Cyfrowej można przeglądać ponad 75% materiałów zdigitalizowanych w ramach projektu (kolekcja Dziedzictwo kulturowe, podkolekcja Rękopisy). Natomiast całość spuścizny w wersji cyfrowej jest dostępna w czytelni multimedialnej Biblioteki im. Zielińskich (Płock, pl. Narutowicza 2).

Władysław Smoleński (1851-1926) jest jednym z najwybitniejszych historyków polskich. Był profesorem i doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Smoleński uczęszczał do Gimnazjum Gubernialnego w Płocku. W tym czasie mieszkał w kanonii, obecnej siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego. Bliski związek z miastem, poparcie dla działalności Towarzystwa oraz fakt, że w TNP pracowała jego uczennica Halina Rutska, miały wpływ na decyzję o testamentalnym przekazaniu jego archiwum i księgozbioru Bibliotece im. Zielińskich. Tym samym Smoleński stał się jednym z największych darczyńców TNP, a przekazane zbiory należą do grona najcenniejszych w kolekcji Biblioteki im. Zielińskich.

Podstawę spuścizny Smoleńskiego tworzą rękopisy prac historycznych, notatki, materiały źródłowe do prac badawczych. Obok działalności naukowej, spuścizna zawiera świadectwo aktywności społecznej i zawodowej historyka, czyli dokumenty dotyczące pracy dydaktycznej na Uniwersytecie Warszawskim oraz w różnych stowarzyszeniach. Archiwum dopełniają materiały biograficzne, dokumenty osobiste, fotografie i liczna korespondencja z lat 1887-1925. Najważniejszym kryterium wyboru spuścizny Władysława Smoleńskiego do digitalizacji jest unikatowość kolekcji. Prezentuje ona istotną wartość naukową, historyczną i regionalną oraz szeroki zakres tematyczny i objętościowy, stąd jej ogromne znaczenia dla naukowców, a także wszystkich innych użytkowników: studentów, nauczycieli, uczniów, regionalistów, dziennikarzy.

Realizacja projektu wpisała się w strategię budowania społeczeństwa wiedzy, dzięki szerokiemu udostępnianiu, w tym on-line, materiałów naukowych zgromadzonych w Bibliotece im. Zielińskich. Digitalizacja przyczyniła się też do ich ochrony bowiem istotnym elementem całego procesu było utworzenie cyfrowych kopii cennych obiektów na wypadek destrukcji oryginału. Ważny cel całego przedsięwzięcia stanowiła promocja dziedzictwa Płocka i Mazowsza, zgromadzonego w zasłużonej Bibliotece im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego.

PŁOCKA BIBLIOTEKA CYFROWA

Towarzystwo Naukowe Płockie zakończyło realizację innowacyjnego w skali naszego miasta projektu pn. „Płocka Biblioteka Cyfrowa”. Zadanie wykonane na przełomie maja/grudnia 2012 r. zostało dofinansowane ze środków Miasta Płocka w kwocie 15 989,60 zł w ramach otwartego konkursu ofert dla organizacji pozarządowych.

Projekt jest odpowiedzią na wyraźne zapotrzebowanie czytelników, użytkowników nowoczesnych technologii, odnośnie poszerzania dostępu do zasobów wiedzy poprzez internet. Polegał na stworzeniu biblioteki cyfrowej z wybranych elektronicznych zbiorów Biblioteki im. Zielińskich i włączeniu jej do serwisu Federacji Bibliotek Cyfrowych (www.fbc.pionier.net.pl).

Federacja Bibliotek Cyfrowych to jedyna ogólnopolska sieć bibliotek i repozytoriów cyfrowych uruchomionych w sieci Pionier. Zasoby te współtworzone są przez wiele instytucji naukowych i publicznych, takich jak wyższe uczelnie, biblioteki, archiwa, muzea, ośrodki badawcze. Serwis FBC utrzymywany jest przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe afiliowane przy Instytucie Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk. Obecnie w sieci FBC zbiory publikuje 100 polskich bibliotek. Wśród wielu ośrodków udostępniających swoje zasoby nie było jak dotąd płockiej reprezentacji. Biblioteka im. Zielińskich TNP wypełniła tę lukę poprzez realizację nowatorskiego projektu „Płocka Biblioteka Cyfrowa”.

Całość przedsięwzięcia rozpoczęła się od zakupu licencji i instalacji oprogramowania dLibra. Oprogramowanie to jest pierwszym polskim, obecnie najpopularniejszym, systemem wykorzystywanym przy budowie bibliotek cyfrowych. Oferuje użytkownikom proste i zaawansowane wyszukiwanie danych, lokalizację obiektów cyfrowych, wykrywanie duplikatów, przegląd planów digitalizacji itd. Następnym krokiem było przeprowadzenie szkoleń pracowników Biblioteki im. Zielińskich TNP: administratora i redaktorów biblioteki cyfrowej. Ostatni etap objął opracowanie internetowej strony Płocka Biblioteka Cyfrowa (WWW.tnp.org.pl/biblioteka/dlibra) oraz przygotowanie opisów (metadanych) udostępnionych obiektów.

W założeniu PBC ma stanowić zasób wiedzy o Płocku, ziemi płockiej i Mazowszu oraz promować płockie dziedzictwo kulturowe i naukowe. Płocka Biblioteka Cyfrowa publikuje zbiory w ramach dwóch podstawowych kolekcji: Dziedzictwo kulturowe i Regionalia. Pierwsza z kolekcji prezentuje cyfrowe kopie najcenniejszych zabytków piśmiennictwa pochodzące ze zbiorów specjalnych Biblioteki im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego. Tu pokazano np. pierwodruk słynnego dzieła Jana Długosza Historia Polonica… wyd. w Dobromilu w 1615 r. Kolekcja Regionalia zawiera materiały dotyczące Płocka, ziemi płockiej i Mazowsza. Są to cyfrowe wersje książek i różnego typu periodyków. W sumie w ramach projektu udostępniono 122 pozycje, ale strona będzie systematycznie wzbogacana o kolejne ciekawe publikacje z księgozbioru Biblioteki im. Zielińskich. Płocka Biblioteka Cyfrowa zamieszcza głównie materiały pozostające w domenie publicznej (niechronione prawem autorskim). Prezentowane zbiory dedykowane są naukowcom, studentom, uczniom, badaczom regionu oraz wszystkim zainteresowanym problematyką Płocka i Mazowsza.

Podsumowując można powiedzieć, że realizacja projektu jest, w pewnej mierze, odpowiedzią na potrzebę powszechnego dostępu do zasobów wiedzy, również on-line, w miejscu i czasie dowolnie wybranym przez czytelnika i przyczynia się do rozwoju społeczeństwa informacyjnego oraz nowoczesnej edukacji. Równolegle Płocka Biblioteka Cyfrowa będzie promować zasoby płockiego dziedzictwa historycznego, kulturowego, naukowego w wirtualnym świecie.

Zadanie Płocka Biblioteka Cyfrowa zostało zrealizowane dzięki dofinansowaniu ze środków Miasta Płocka